وەسیەتنامەی پێشەوا بە شێوەی شێعر

وەسیەتنامەی پێشەوا بە شێوەی شێعر

خاڵه‌ قازی

له دوایین سات و كاتی ژیانم

وه سیه تێ ده كه م بۆ نیشتمانم

بۆ نه وه كانی داهاتوی خاكم

بۆ گه لی ساده و بی فێڵ و پاكم

بۆ براكان و بۆ خوشكه كانم

بۆ خه ڵكی شار و گشت گونده كانم

بۆ ئه و كهسانه ی له دوای ئێمه دێن

ده كه ونه داوی دوژمنی دڵ خوێن

بۆ لاوه كان و گه نجانی به هه ست

بۆ قه ومی كوردی بێ په ناوبن ده ست

ئامۆژگاری بێ له لای منه وه

نه كه ن نیشتمان له بیر به رنه وه

بۆ خاتری خوا یه كتر مه كوژن

خوێنی هاوخوێنی خۆتان مه رێژن

یه كبگرن گشتو پێكه وه هه ستن

له پشتی یه كتر قایم راوستن

برا گه ر له پشت برا وه ستا بێ

مه گه ر به ڵایه ك له لای خوا بێ

به نرخێكی كه م خۆتان مه فرۆشن

له رێی رزگاری وا تێبكۆشن

دوژمنانتان،بۆ قازانجی خۆ

ئێوه یان ده وێ به فێڵ و درۆ

پاشان كه كاریان ته واو بو پێتان

وه لاتان ده نێن،لێژ ده بێ جێتان

دوژمنانی كورد زۆر و زۆردارن

گه لێك بێ ویژدان،گه لێك بێعارن

گشتی خوێن خۆر و خوێن رێژ و په ستن

به خوێنی ئێوه سه رخۆش و مه ستن

رازی سه ركه وتنی هه ر نه ته وه یه ك

پاڵ وه یه كدانه،گشتی بونه یه ك

ره مزی سه ركه وتن،پێكه وه بونه

لێكبڵاوبونتان،نوخته ی نه بونه

هه ر نه ته وه یه ك كاتێ ئازاده

كاتێ دڵخۆش و به كه یف و شاده

كه وا پێكه وه رو له خه بات كه ن

داوای رزگاری زێد و وڵات كه ن

ئه و نه ته وانه ی یه كیان نه گرتۆ

ژێر ده ست ماونه وه و سه روه ریان مردۆ

ئێوه ش گه لی كورد هیچێكتان كه م نێ

له و نه ته وانه ی سه ریان به خه م نێ

به پێچه وانه ی گه لانی دیكه

زۆر شتو هه یه كه زۆر به كه ڵكه

ئێوه ئازان و خاوه ن پیاوه تین

خاوه ن غیره ت و هه م مه ردایه تین

ته نیا یه كگرتن به و دێوه وه ستا

بۆو میله تانه ی رزگارن ئێستا

ئێوه ش زنجیری دیلی بپسێنن

به ندی كۆیله تی له مل ده ر ێنن

ئیره یی مه به ن به بونی یه كتر

له یه كتر مه بن به ئاسن و ئاگر

خه یانه ت مه كه ن به خاكی خۆتان

به كه س و كار و به خه ڵكی خۆتان

فریوی دوژمن مه خۆن به به ڵێن

هه موتان ئه وه ی به یه كتر بڵێن

دوژمنی ئێمه گه لێك زۆرداره

قاتڵی گه لی كوردی هه ژاره

برواننه مێژو،ههتاكو ئه ورۆ

دوژمن به هه زار فێڵ و به ده هۆ

رێبه رانی مه ی به حیله كوشتۆ

له جه وهه رئاغا وسمایلی سمكۆ

تا گه وره پیاوی شۆرشی مه نگوڕ

ئه و قاره مانه ،هه مزئاغای مه شهور

ده یان سه رۆ ك و قاره مانی دی

له مێژوی مه دا وا ده كرێن به دی

گشتی ئه وانه به سوێندی دوژمن

شه هید كراون له سوچ و قوژبن

ئه وان باوه ریان به سوێند و خوا نێ

پیاوه تی له لای ئه وان ره وا نێ

له رێگه ی خوا یه كتر به ر مه ده ن

بستێ له خاكو به دوژمن مه ده ن

سه نگه ر چۆڵ مه كه ن،پشتی یه ك بگرن

خۆتان خۆش بوێ و بۆ یه كتر بمرن

ئه گه ر دوژمنان هه نگونو ده نێ

زه هری تێدایه ،ده ستی مه كه نێ

ئه گه ر فریوی داگیركه ر نه خۆن

زۆر هاسان به ره و رزگاری ده رۆن

له دوایین چركه ساتی ژیانم

ئه وا وه سیه ته بۆ نیشتمانم

شاهیدی منیش ته نیا خودایه

كه عیشقی ئێوه م وا له دڵدایه

له ڕێی رزگاری و به ختیاریتان

بۆ سه ربه ستی و بۆ رزگاریتان

دریغیم نه كرد به گیان و به ماڵ

بۆ گه لم كاتم نه كردۆ به تاڵ

له هیچ هه وڵێكدا كۆتاییم نه كرد

ئیشی دژ به گه ل ،ریسواییم نه كرد

راوستام له سه ر سوێند و په یمانم

كه وه فادار بم به نیشتمانم

حه ول و خه بات و تێكۆشانی من

ببو به ئه رك له سه ر شانی من

په یمانم دابو به جێو نه هێڵم

بژیم و بمرم بۆ قه وم و خێڵم

به عیشقی ئێوه له ناو جه رگه وه

سه ر به رز ده چم به ره و مه رگه وه

له لای دوژمنان كورد بون تاوانه

كوردێكی پاك بون چقلی چاوانه

شه ره ف و ماڵ و سه ر و گیانی مه

حه ڵاڵه له لای نه یارانی مه

كاتێ داگیر كه ر له مه یدانی شه ر

پێتان نه وێران،نه یانبرد زه فه ر

په نا ده به ن بۆ فێڵ و ته ڵه كه

له ناو مێشكیان دا سه د جۆر كه ڵه كه

ده وڵه تی تاران هه زار سوێندی خوارد

گه لێك به ڵێنی و وه عده ی درۆی نارد

به ڵام من زانیم گشتی درۆیه

دار نه ده قه ڵشی،هۆره له خۆیه

ئه و عه شیرانه ی فریو درابون

ده ست و پێوه ندی حه مه رزا بون

چرای كۆماریان وا كوژاندهوه

ئاگری دوژمنیان وا بوژانده وه

وه سیه تێ ده كه م گشتی بخوێنن

منداڵ به عیلم و مه كته ب راهێنن

كچ و كورانو فێری زانست بن

نه وه ك، له دوا رۆژ كۆیله و بن ده ست بن

ته نیا شتێكی له ناومان كه مه

مرۆڤی زانا و كه سی عالمه

له كاروانی مرۆڤایه تی

قافڵه به رنه پێش،به ئازایه تی

خوێندن و عیلم و زانستی ئێوه

ببێته چه كێك ،له ده ستی ئێوه

یه كێتی و عیلم بكه ن به پایه

دوژمن تێك ده شكێ،هه تا هه تایه

به مه رگی من و ئامۆزاكانم

هه رگیز مه ترسن،ئازیزه كانم

چون ده بێ زۆر كه س له دوای ئێمه دا

له رێی سه ربه ستی ببنه گیان فیدا

داری ئازادی به خوێن ئاو نه درێ

به ری ناهێنێ،لك و پۆی ده مرێ

له دوای ئێمه دا ئه من دڵنیام

گه لێك قاره مان ده كه ونه رێگام

به لام چون پاكن ،فریویان ده ده ن

به درۆ و ده هۆ له ناویان ده به ن

جا پێتان ده لێم بۆ داهاتۆكان

ده رسی عیبره ت بێ مه رگی قازێیه كان

بۆ خه باتگێران،بۆ شۆرش وانان

بۆ پیره كان و بۆ گشت جه وانان

وه سیه تێ ده كه م هه ر بۆ گشتتان

بۆ دلسۆزانی خاكی نیشتمان

له خوا داوا كه ن ،سه ر به ست و شاد بن

نه ته وه یه كی شاد و ئازاد بن

هه ر گیز مه پرسن بۆ سه ر نه كه وتوم

ئه گه ر چی له ناو گۆری سارد خه وتوم

سه ركه وتنی من له و كاته دایه

كه سه ر بۆ گه لم له پای دار دایه

له پێناو وه ته ن گیان فیدا كردن

چ نیعمه تێكی گه وره یه مردن

من كوردستانم به خوێن دروست كرد

من سه ر كه وتم و دوژمنم په ست كرد

له خوام داوا بو كاتی مردنم

كاتی جه نازه بۆ گۆر بردنم

روسوری خوا و خه ڵكی خوا بم

به مه رگێكی وا بۆ گه ل فیدا بم

ئێستاش به ماڵ و به گیان و به سه ر

تاجی سه ر به رزی شه هیدم له سه ر

وه ها مردنێك خۆی سه ر كه وتنه

ژینی بێ كه ڵك بۆ خۆی مردنه

ئازیزه كانم،،خۆشه ویستانم

له بیرتان نه چێ ،وه سیه ته كانم

كوردستان ،موڵكی هه مو كوردانه

ماڵی كوردانه له م سه ر جیهانه

ههمو ئینسانێك له ماڵی خۆیدا

ئازاده و ده بێ بژی له وێدا

كۆتایی مه كه ن بۆ رزگاری كورد

وا بپارێزن ،گشت ئاساری كورد

ئه وا نه ی ده بنه به ر پرسی ئێوه

هه ست لێپرسیارن له پرسی ئێوه

مه بنه به ر هه ڵست له سر رێگایان

چقڵ ساز مه كه ن بۆ نێو نیگایان

ئه ركه كانی خۆ باش به رێ به رن

ئه گه ر دڵسۆز بن گشتی رێبه رن

براكه ی كوردو گه لێك چاكتره

بۆ ئێوه و وڵات دڵی پاكتره

من به ر پرسێتیم له ئه ستۆ نه با

ئێستا ته نافم له ئه ستۆ نه با

ئێستا له پای دار رانه ده وستام

له خه وی غه فڵه ت دره نگ هه ڵده ستام

به ڵام ئه ركی من ،بۆ من ئامانج بو

كه چی مه رگی من بۆ گه ل قازانج بو

هه تاكو پای گیان وه فادار ماوم

بۆ سه ربه ستیتان،قه ت نه وه ستاوم

بۆیه دڵنیام،رۆژێكیش دادێ

شادی ببینن ،له شار و لادێ

له چه نگ داگیركه ر رزگاریتان دێ

رۆژی بێداری و وشیاریتان دێ

برواتان به خوا و پێغه مبه ر هه بێ

دین سه نگه رێكه، با سه نگه ر هه بێ

دلسۆزی یه ك بن ببنه هاو په یوه ند

شه ریكی یه ك بن له غه م یا گۆوه ند

ئیره یی له ناو دڵدا فرێ ده ن

ئینسانی زانا و كارامه ڕێ ده ن

ئه مری به رپرسان جێبه جێ بكه ن

بۆ خزمه ت كردن كێبه ركێ بكه ن

زانست به رنه سه ر،تا فریو نه خۆن

له عیلم و خوێندن، ده ستی خۆ مه شۆن

دوژمن ،به دۆستی خۆتان مه زانن

چون دوژمنانتان زۆر فێڵه زانن

دوژمنی ئێمه دوو جار دوژمنه

دوژمنی دین و نه ته وه ی منه

به چوكه ترین بیانو ده وكوژێ

زۆر بێ به زه یی خوێنتان ده رێژێ

بۆ چه ند رۆژێكی دونیای بێ قیمه ت

خۆتان مه فرۆشن،به ر مه ده ن هیمه ت

خه یانه ت مه كه ن به یه كتر هه رگیز

پێكه وه بژین دڵپاك و ته میز

خه یانه ت مه كه ن به ماڵ و به گیان

نه به سیاسه ت ،نه ناموستان

چون خه یانه تكار دایم،روره شه

خه یانه ت، له خۆی ده كا هه ڕه شه

له گه ڵ ئه وانه ی كه وا دڵپاكن

زه حمه تكێشانی نه ته وه و خاكن

هاوكاری بكه ن.كاریان به رنه پێش

بۆ یه كتر ببنه ،خزم و قه وم وخوێش

له م وه سێتنامه ی ئاماژه م كردۆ

ئه م نه خۆ ش خانه ی كه سازمان كردۆ

له و مزگه وتانه و قوتابخانانه

كه ڵك وه ربگرن،گشت هی خۆتانه

شۆرش به ر مه ده ن ،خه باتو هه بێ

زۆر حه ول بده ن،، وڵاتو هه بێ

ئه گه ر وڵاتو به ده ست خۆتان بێ

سه ر به خۆ بن و كۆمارێكتان بێ

ئه و كاته خاوه ن سه روه ت و ماڵن

به سه ر ئابڕو و شه ڕه ف دا زاڵن

ئێستاش بۆ دوا جار وه سیه ته بۆتان

یه كگرتن بكه ن به ڕه مزی خۆتان

مسۆگه ر نابێ به بێ یه كبونتان

رزگاری ئێوه و ژیان و بونتان

ئامۆژگاریم كرد ،بۆ ئێوه ئه ی گه ل

ئێتر،ڕۆیشتم،خواتان ده گه ڵ

خزمه تگوزاری ،نه ته وه و خاكم

بژی كوردستان،،به خوێنی پاكم

قازی موحه مه د

10ی خاكه لێوه ی 1326ی هه تاوی